Op je gezondheid!

Op je gezondheid!

Jullie weten allemaal dat gezondheid mijn ding is. Hoewel ik me het liefst bezig houd met de bevordering van gezondheid en preventie komt het toch vaak neer op ziekte. Nu in Songololo ben ik vooral betrokken op het gezondheidscentrum. En met groot plezier!

Op het gezondheidscentrum komen mensen ziek binnen en hopen er weer gezond te vertrekken. De meest voorkomende ziekten zijn malaria, urinaire infecties, bloedarmoede en seksueel overdraagbare aandoeningen. Soms liggen de drie zalen met ieder ongeveer 15 bedden, voor kinderen, mannen en vrouwen, vol. Gemiddeld komen zo’n tien mensen per dag voor ambulante zorg. Andere dagen is het er rustiger. Er werken vijf verpleegkundigen, een laborant, twee mensen op de apotheek, twee poetsvrouwen en uiteraard de arts-directeur (met momenteel een stagiair). Bij de apotheek bevindt zich ook de kassa om te betalen voor: het verblijf, de zorg, onderzoeken, dossiers en medicijnen. De gebouwen zijn oud (zie foto’s) en origineel niet bedoeld als gezondheidscentrum maar als opvang voor Angolezen die de oorlog een paar decennia geleden in hun land ontvluchtten. Er is geen elektriciteit en de watervoorziening is slecht; er is een vies reservoir waar water vanaf de goot in wordt verzameld. Goed om mee te dweilen maar verder… Water moet verderop in de wijk gehaald worden bij een pomp. Er is niet echt een kraamafdeling en de verloskamer is benauwend klein met een 'verlosbed' dat niet meer zo mag heten… Toch komen er vrouwen bevallen, gemiddeld zo'n vijf per week. Door gebrek aan een kraamafdeling worden moeders met hun baby her en der ondergebracht. Gelukkig is er voor het maken van echo’s en operaties o.a. keizersnedes een generator zodat er dan tijdelijk stroom is.

Hygiëne is echt een punt. Daar kan ik een heel blog over schrijven met tal van voorbeelden waar jullie geen brood van lusten. Toen ik zelf ziek was en medicijnen intraveneus en later in mijn bil toegediend kreeg vroeg ik toch maar vriendelijk even de handen te wassen!
Toch een voorbeeld. De operatiekamer is niet groter dan drie bij vijf meter, zonder kleed- of wasruimte. De enige deur komt direct uit op de binnenplaats van het centrum. Er staat een operatietafel in die laatst in elkaar donderde met iemand erop (nu opgeknapt met een verfje, een schroef en nieuwe bekleding, een nieuwe echte operatietafel kost bijna $2.500). De patiënt klimt zelf op die tafel en wordt daar voorbereid. Een van de verpleegkundigen is werkende weg verantwoordelijk geworden voor de anesthesie, een ander op dezelfde manier operatieassistent of omloop. Zoals ik al eerder schreef is de sterilisator kapot en worden instrumenten, doeken en operatiekleding bij de bakker in de houtoven geschoven.  Op je gezondheid!
Laatst zag ik tijdens een operatie de ’anesthesist’ naar buiten komen, hij stak de binnenplaats over en ging bij de apotheek naar binnen (daar zijn altijd mensen wachtend) en weer terug. Hij had schijnbaar nog iets nodig voor de patiënt. Voor een tweede volgende operatie zijn geen nieuwe kleding of operatiedoeken voorhanden. Echt steriele handschoenen heb ik nog niet gezien. Gelukkig wel voldoende wegwerphandschoenen. Hoezo veel infecties na de operatie? Op je gezondheid!

Waar houd ík me dan mee bezig? Kort gezegd probeer ik het personeel in beweging te brengen.

Het is heerlijk om op een geheel vrije manier het gezondheidscentrum in ogenschouw te nemen, allerlei gesprekken te voeren, mijn observaties te delen en de werkers uit te dagen. Na een paar weken met hun te hebben opgetrokken heb ik een soort van creatieve workshop met het personeel gedaan over de vraag ‘hoe kunnen we onze zorg verbeteren’? We hadden samen veel plezier en het leverde een hele lijst met ideeën op. Dit was geheel nieuw voor het personeel. Binnen de hiërarchische verhoudingen wordt weinig naar eigen inbreng gevraagd.
Maar goed en dan, hoe verder? Nadat ik na een korte break in Kinshasa weer terug was zijn we begonnen om ideeën te concretiseren. We hebben vijf onderwerpen gekozen waar de belangrijkste ideeën in terugkomen (waarvan hygiëne er een is ). Iedereen heeft een of twee geliefde onderwerpen gekozen en nu werk ik met kleine groepjes met een heel eenvoudig format (doel, activiteit, planning) om tot actie te komen. Deze reflectie en logisch redeneren wordt voor het eerst beoefend. Het is veel stoeien, lachen en een beetje groeien. Hier geniet ik enorm van. Langzaamaan vertellen mensen me ook waar de schoen echt wringt want het was nog niet zo gemakkelijk om mensen over de streep te halen zich aan een onderwerp te verbinden. Niet verschillend met bij ons als het erop aankomt. Want wat haal je je op de hals als je je nek durft uit te steken? Welke verantwoordelijkheden krijg je waar je ook nog op aangesproken kan worden en afgestraft? En natuurlijk zijn er de onderlinge (soms moeizame) relaties die een rol spelen en de verhouding en het wantrouwen t.o.v. de beslissers c.q. machthebbers. Herkenbaar?
Maar, we zijn aan het werk en ik hoop nog deelgenoot te zijn van de uitvoering van de eerste activiteiten. Niet onbelangrijk is dat de ideeën en initiatieven nog goedgekeurd moeten worden en er voor een aantal geld vrijgemaakt moet worden. En dat is nog wel een issue want niet het personeel, uiteraard niet, maar anderen beslissen wat er met de opbrengst van het centrum gebeurt. Het kan ook besteed worden aan het verven van de kerk bijvoorbeeld. Het zou mooi zijn als een bepaald percentage van de opbrengsten terug zou vloeien naar (het opknappen en verbeteren van) het centrum. Volgende week spreek ik met de beslissers… en daar kijk ik echt naar uit!

Maar eerst vieren we zondag feest. De paters Oblaten worden door de bevolking, de katholieke gemeenschap vooral, officieel ontvangen. De hele week vinden al voorbereidingen plaats. Mooi om te zien. Vooral vrouwen en schoolkinderen zijn aan het werk bijvoorbeeld om de omgeving op te schonen. Wat de mannen doen is me niet zo duidelijk, behalve organiseren…? Er komt een delegatie confraters uit Kinshasa en Angola dus dat wordt inschuiven in onze kamers. Ik zal mezelf in typisch Congolese kledij hullen, compleet met hoofddoek. Speciaal voor de gelegenheid door maman Christine laten naaien. Hopelijk is er een koud biertje te drinken of een colaatje. Dat zou me deugd doen want dat is even geleden. Lieve mensen ik zeg proost: op je gezondheid!